Boşanma davası, evlilik birliğinin sona erdirilmesi için mahkemeye başvurulması ile başlayan hukuki bir süreçtir. Türkiye'de 2025 yılı itibarıyla boşanma oranlarının artmasıyla birlikte, bu sürecin nasıl işlediği, haklar ve yükümlülükler konusunda doğru bilgiye sahip olmak büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamlı rehberde, boşanma davalarının tüm aşamalarını, nafaka hesaplamalarını, velayet kurallarını ve bilinmesi gereken tüm detayları uzman avukat bakış açısıyla ele alacağız.
1. Boşanma Nedir ve Türleri Nelerdir?
Boşanma, Türk Medeni Kanunu'nda düzenlenen ve evlilik birliğinin mahkeme kararı ile sona erdirilmesini ifade eden hukuki bir işlemdir. Türkiye'de boşanma davaları, Aile Mahkemelerinde görülmektedir ve iki temel türde gerçekleşmektedir: Anlaşmalı Boşanma ve Çekişmeli Boşanma. Her iki boşanma türünün de kendine özgü şartları, avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.
Boşanma Türlerinin Karşılaştırması
| Özellik |
Anlaşmalı Boşanma |
Çekişmeli Boşanma |
| Süre |
1 hafta - 1 ay |
6 ay - 3 yıl |
| Maliyet |
Düşük (3.000-8.000 TL) |
Yüksek (10.000-50.000+ TL) |
| Şart |
En az 1 yıl evli olma |
Boşanma sebebinin varlığı |
| Duruşma Sayısı |
1-2 duruşma |
4-15+ duruşma |
| Psikolojik Etki |
Az stresli |
Yüksek stres |
💡 Önemli Bilgi: 2025 yılı itibarıyla Türkiye'deki boşanmaların yaklaşık %35'i anlaşmalı, %65'i ise çekişmeli olarak gerçekleşmektedir. Anlaşmalı boşanma, hem süre hem de maliyet açısından önemli avantajlar sağlamaktadır.
2. Anlaşmalı Boşanma Süreci (2025 Güncel)
Anlaşmalı boşanma, eşlerin evliliğin devamında birlikte yaşamalarının mümkün olmadığı konusunda mutabık kaldıkları ve boşanmanın tüm sonuçları (nafaka, velayet, mal paylaşımı) hakkında anlaştıkları durumlarda başvurulabilecek en hızlı ve ekonomik boşanma yöntemidir. Türk Medeni Kanunu'nun 166/3. maddesi uyarınca düzenlenen bu boşanma türü, taraflar arasında çatışmayı minimize ederek süreci kolaylaştırır.
Anlaşmalı Boşanmanın Şartları
- Evlilik Süresi: Eşlerin en az 1 yıl evli olması zorunludur. Bu süre evlenme tarihinden itibaren hesaplanır ve kesinleşmiş evlilik tarihi esas alınır.
- Karşılıklı Anlaşma: Her iki tarafın da boşanmayı istemesi ve bu konuda tam bir mutabakat içinde olması gerekmektedir.
- Protokol İmzalanması: Anlaşmalı boşanma protokolünün her iki tarafça imzalanması şarttır. Bu protokolde nafaka, velayet, mal paylaşımı gibi konular detaylıca düzenlenmelidir.
- Serbest İrade: Tarafların anlaşmalarının kendi iradelerinden kaynaklanması, baskı, tehdit veya hile ile oluşmaması gerekmektedir.
- Kamu Düzenine Uygunluk: Anlaşmanın kamu düzenine, ahlaka ve çocuğun yüksek yararına aykırı olmaması gerekir.
Anlaşmalı Boşanma Protokolünde Bulunması Gerekenler
- Çocukların Velayeti: Hangi ebeveyne verildiği, ziyaret düzeni, eğitim kararları
- Nafaka Düzenlemesi: İştirak nafakası miktarı, ödeme şekli, yoksulluk nafakası
- Mal Rejimi Tasfiyesi: Eşya paylaşımı, gayrimenkul, araç ve diğer malvarlığı unsurları
- Aile Konutu: Aile konutundan kiminin faydalanacağı, kira bedeli vb.
- Manevi Tazminat: Talep ediliyorsa miktarı ve ödeme koşulları
- Soyadı Kullanımı: Kadının evlilik öncesi soyadını kullanıp kullanmayacağı
✅ 2025 Yılı İçin Önemli Değişiklik: Yeni Yargı Reform Stratejisi kapsamında, anlaşmalı boşanma davalarında protokol onayı süresi kısaltılmış ve çevrimiçi duruşma imkanı genişletilmiştir. Bu sayede, dosyanın eksiksiz olması durumunda 7-10 gün içinde boşanma kararı alınabilmektedir.
3. Çekişmeli Boşanma Davası ve Boşanma Sebepleri
Çekişmeli boşanma, eşlerden birinin tek taraflı olarak açtığı ve karşı tarafın rızası aranmadan ilerleyen boşanma davasıdır. Türk Medeni Kanunu'nda belirtilen genel boşanma sebebi (TMK m. 166/1 - Evlilik birliğinin temelinden sarsılması) veya özel boşanma sebepleri (TMK m. 161-165) ile açılabilir. Çekişmeli boşanma davaları, delillerin toplanması, tanık dinlenmesi ve bilirkişi raporları gibi uzun süreçleri içerdiği için ortalama 1-3 yıl sürmektedir.
Genel Boşanma Sebebi (TMK m. 166/1)
Evlilik birliğinin temelinden sarsılması ve eşlerden birlikte yaşamanın beklenememesi durumu genel boşanma sebebidir. Bu sebep oldukça geniş yorumlanmakta ve aşağıdaki hallerde kabul edilmektedir:
- Sürekli geçimsizlik, tartışma ve çatışma ortamı
- Evlilik dışı ilişki (zina)
- Fiziksel, psikolojik veya ekonomik şiddet
- Alkol, kumar veya uyuşturucu bağımlılığı
- Eşlerden birinin ailesine hakaret ve küçük düşürücü davranışlar
- Cinsel birlikteliğin tamamen sona ermesi
- Ortak yaşamdan fiilen ayrı kalma (2-3 yıl ayrı yaşama)
Özel Boşanma Sebepleri
| Boşanma Sebebi |
Yasal Dayanak |
Açıklama |
| Zina (Sadakatsizlik) |
TMK m. 161 |
Evlilik dışı cinsel ilişki. 6 ay içinde dava açılmalı |
| Hayata Kast ve Pek Kötü Muamele |
TMK m. 162 |
Fiziksel şiddet, ölüm tehdidi, işkence |
| Onur Kırıcı Suç ve Hayasızlık |
TMK m. 163 |
Hırsızlık, dolandırıcılık gibi suçlar |
| Terk |
TMK m. 164 |
En az 6 ay süreyle haklı neden olmaksızın terk |
| Akıl Hastalığı |
TMK m. 165 |
En az 3 yıl süren ve ortak yaşamı çekilmez hale getiren hastalık |
⚠️ Dikkat: Özel boşanma sebeplerinden bazılarında (zina, hayata kast gibi) 6 aylık hak düşürücü süre bulunmaktadır. Sebep öğrenildikten sonra 6 ay içinde dava açılmazsa bu sebeple boşanma talep edilemez. Bu nedenle vakit kaybetmeden uzman bir avukata danışmanız kritik önem taşımaktadır.
Çekişmeli Boşanma Dava Süreci
- 1. Aşama - Dava Dilekçesi: Boşanma sebepleri, talepler (nafaka, velayet, tazminat) ve deliller içeren dilekçe hazırlanır ve mahkemeye sunulur.
- 2. Aşama - Karşı Tarafın Cevabı: Davalı tarafa dilekçe tebliğ edilir ve 2 hafta içinde cevap hakkı tanınır.
- 3. Aşama - Ön İnceleme: Taraflar ilk kez mahkemeye gelir, dava şartları kontrol edilir ve sulh teşvik edilir.
- 4. Aşama - Delil Toplama (Tahkikat): Tanıklar dinlenir, belgeler incelenir, gerekirse bilirkişi raporu alınır (özellikle nafaka hesaplamaları için).
- 5. Aşama - Son Savunma: Tarafların son beyanları alınır.
- 6. Aşama - Karar: Mahkeme, boşanma ve fer'ileri (nafaka, velayet, tazminat, mal paylaşımı) hakkında karar verir.
- 7. Aşama - İstinaf/Temyiz: Karara itiraz varsa Bölge Adliye Mahkemesi ve Yargıtay'a başvurulabilir.
4. Nafaka Türleri ve Hesaplama (2025 Güncel)
Nafaka, boşanma davalarının en önemli ve en çok tartışılan konularından biridir. Türk hukuk sisteminde üç temel nafaka türü bulunmaktadır: Tedbir Nafakası, Yoksulluk Nafakası ve İştirak Nafakası. Her bir nafaka türünün kendine özgü şartları, hesaplama yöntemleri ve süresi bulunmaktadır.
4.1. İştirak Nafakası (Çocuk Nafakası)
İştirak nafakası, boşanan eşlerin ortak çocuklarının bakım, eğitim ve barınma gibi ihtiyaçlarına katkıda bulunmak üzere velayeti olmayan eşe yüklenen nafaka türüdür. TMK m. 182 uyarınca düzenlenen bu nafaka, çocuk reşit olana (18 yaş) veya ekonomik bağımsızlığını kazanana kadar devam eder. Çocuk üniversite okuyorsa, 25 yaşına kadar nafaka devam edebilir.
İştirak Nafakası Hesaplama Kriterleri
- Nafaka Yükümlüsünün Geliri: Maaş, kira geliri, ticari kazanç, temettü vb. tüm gelirler dikkate alınır
- Çocuk Sayısı: Her çocuk için ayrı miktar belirlenir
- Çocuğun Yaşı ve İhtiyaçları: Okul masrafları, sağlık giderleri, giyim, barınma
- Yaşanılan Şehir: Ankara, İstanbul gibi büyük şehirlerde nafaka miktarı daha yüksektir
- Velayeti Alan Ebeveynin Geliri: Anne/babanın da geliri varsa bu dikkate alınır
💰 2025 Nafaka Miktarları (Ortalama):
• Tek Çocuk: Net gelirin %20-30'u
• İki Çocuk: Net gelirin %30-40'ı
• Üç veya Daha Fazla Çocuk: Net gelirin %40-50'si
Örnek: Aylık 50.000 TL net geliri olan bir baba için tek çocuk nafakası yaklaşık 10.000-15.000 TL olarak belirlenebilir.
4.2. Yoksulluk Nafakası (Eş Nafakası)
Yoksulluk nafakası, boşanmaya sebep olmayan veya daha az kusurlu olan ve boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek eşe, diğer eşin ödeyeceği nafakadır (TMK m. 175). Bu nafaka, talep eden eşin kendi geçimini sağlayamayacak durumda olması ve boşanmadan dolayı maddi sıkıntıya düşmesi halinde verilir.
Yoksulluk Nafakası Şartları
- Kusursuzluk veya Az Kusurlu Olma: Nafaka talep eden taraf boşanmaya sebep olmamış veya diğer taraftan daha az kusurlu olmalıdır
- Yoksulluk: Boşanma sonrası geçimini sağlayamayacak durumda olma
- Ödeme Gücü: Nafaka yükümlüsünün ödeme gücünün bulunması
Yoksulluk nafakası, süresiz veya belirli süreli olarak verilebilir. Mahkeme, nafakayı alan tarafın yeniden evlenmesi, ekonomik durumunun düzelmesi veya ölümü halinde nafakanın sona ereceğine karar verebilir. 2025 yılı uygulamasında, ortalama evlilik süresi kadar nafaka süresi belirlenmektedir (örneğin 10 yıllık evlilik için 10 yıl nafaka).
4.3. Tedbir Nafakası
Tedbir nafakası, boşanma davası devam ederken, maddi durumu yerinde olmayan eşin ve çocukların geçimini sağlamak için geçici olarak verilen nafakadır (TMK m. 169). Dava süreci aylar hatta yıllar sürebildiğinden, bu süreçte mağdur olan tarafın korunması amaçlanır. Tedbir nafakası, boşanma kararı kesinleşince sona erer ve yerini yoksulluk/iştirak nafakasına bırakır.
5. Velayet ve Çocuk Hakları
Velayet, çocuğun bakımı, eğitimi, temsili ve malvarlığının yönetimi gibi konularda ebeveynlere tanınan hak ve sorumluluklar bütünüdür. Boşanma davalarında mahkeme, çocuğun yüksek yararı ilkesini göz önünde bulundurarak velayet kararı verir. 2025 yılı itibarıyla Türkiye'de velayet davalarında en önemli kriter, çocuğun maddi ve manevi gelişimine hangi ebeveynin daha uygun ortam sağlayacağıdır.
Velayet Belirlenirken Dikkate Alınan Faktörler
- Çocuğun Yaşı: 0-6 yaş arası çocuklar genellikle anneye verilir (anne-çocuk bağı)
- Ebeveynlerin Ekonomik Durumu: Çocuğa daha iyi yaşam standardı sunabilme
- Ebeveynlerin Sağlık Durumu: Fiziksel ve psikolojik sağlık
- Çocukla Kurulan İlişki: Hangi ebeveynle daha güçlü bağ var
- Çocuğun Görüşü: 12 yaş üzeri çocukların görüşü alınır ve dikkate alınır
- Eğitim İmkanları: Okul, dershane, sosyal aktivite olanakları
- Ahlaki Durum: Alkol, uyuşturucu kullanımı, şiddet geçmişi
- Meslek ve Çalışma Durumu: Çocuğa zaman ayırabilme
⚠️ Önemli Uyarı: Velayetin bir ebeveyne verilmesi, diğer ebeveynin çocukla ilişkisinin kesilmesi anlamına gelmez. Velayeti olmayan ebeveyn, kişisel ilişki kurma hakkı (ziyaret hakkı) kapsamında çocuğuyla düzenli olarak görüşme hakkına sahiptir. Bu hak, genellikle haftasonları ve tatil günlerinde kullanılır.
Müşterek Velayet (Ortak Velayet)
2024 yılı Yargı Reformu sonrasında, Türk hukuk sisteminde müşterek velayet (ortak velayet) uygulaması yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu sistemde, çocuğun velayeti hem anneye hem babaya birlikte verilir ve önemli kararlar (okul seçimi, sağlık, yurt dışına çıkış) ortaklaşa alınır. Ancak çocuğun fiziki olarak hangi ebeveynle yaşayacağı belirlenir. Müşterek velayet, ebeveynler arasında iyi bir iletişim ve iş birliği olması durumunda tercih edilmektedir.
6. Mal Paylaşımı ve Tazminatlar
Boşanma davalarında, eşler arasındaki mal rejiminin tasfiyesi ve tazminat talepleri önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye'de 2002 yılından itibaren yasal mal rejimi olarak Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi uygulanmaktadır. Bu rejime göre, evlilik boyunca edinilen mallar "edinilmiş mal" olarak kabul edilir ve boşanma halinde eşler arasında paylaşılır.
Edinilmiş Mal ve Kişisel Mal Ayrımı
| Edinilmiş Mallar (Paylaşılan) |
Kişisel Mallar (Paylaşılmayan) |
| Evlilik süresince çalışarak kazanılan gelirler |
Evlilik öncesi sahip olunan mallar |
| Evlilik boyunca satın alınan gayrimenkuller |
Miras yoluyla gelen mallar |
| Maaş, ticari kazanç, kira gelirleri |
Bağış veya vasiyet yoluyla alınan mallar |
| Emeklilik ikramiyesi, kıdem tazminatı |
Manevi tazminatlar, sakatlık ödemeleri |
| İşletme, şirket hisseleri |
Kişiye özel eşyalar (hediye, anı eşyaları) |
Mal Paylaşım Oranı
Edinilmiş mallara katılma rejiminde, boşanma halinde her eşin edinilmiş malları ayrı ayrı hesaplanır ve net değerin yarısı diğer eşe aktarılır. Örneğin:
- Kocanın edinilmiş malları: 2.000.000 TL
- Kadının edinilmiş malları: 400.000 TL
- Fark: 1.600.000 TL
- Kadının alacağı pay: 800.000 TL (farkın yarısı)
💡 Değer Artış Payı: Evlilik boyunca eşlerden birinin kişisel malının değer artışına diğer eşin katkısı varsa (örneğin evlilik öncesi alınan bir evin tadilatı), bu değer artışından pay talep edilebilir. Mahkeme, somut olayın özelliklerine göre hakkaniyete uygun bir oran belirler.
Manevi Tazminat ve Maddi Tazminat
Boşanmaya sebep olan ve kusurlu bulunan eş, diğer eşin uğradığı maddi ve manevi zararları tazmin etmekle yükümlüdür (TMK m. 174).
- Manevi Tazminat: Boşanma nedeniyle kişilik haklarının ihlal edilmesi sonucu duyulan üzüntü, acı, stres için talep edilir. 2025 yılı uygulamasında, manevi tazminat miktarları 100.000 TL ile 500.000 TL arasında değişmektedir.
- Maddi Tazminat: Boşanma nedeniyle uğranılan somut ekonomik kayıplar (iş kaybı, sağlık giderleri vb.) için talep edilir. Maddi tazminatta zarar ve kusur arasında illiyet bağı bulunması gerekir.
7. Boşanma Davası Süresi ve Avukat Ücretleri (2025)
Dava Süreleri
- Anlaşmalı Boşanma: 1 hafta - 1 ay (hızlı)
- Çekişmeli Boşanma (İlk Derece): 6 ay - 2 yıl (ortalama 1 yıl)
- İstinaf Süreci: 6-12 ay (itiraz halinde)
- Temyiz Süreci: 1-2 yıl (Yargıtay'a giderse)
Avukat Ücretleri (2025 Ankara Ortalaması)
| Hizmet Türü |
Ücret Aralığı |
| Anlaşmalı Boşanma |
15.000 - 40.000 TL |
| Çekişmeli Boşanma |
30.000 - 150.000 TL |
| İstinaf/Temyiz |
20.000 - 80.000 TL |
| Nafaka Davası |
15.000 - 60.000 TL |
| Velayet Değişikliği |
20.000 - 70.000 TL |
💼 Avukat Ücretlendirmesi: Avukat ücretleri, Türkiye Barolar Birliği Asgari Ücret Tarifesi'nin altında olamaz. Ücret, davanın karmaşıklığına, tarafların ekonomik durumuna ve deneyime göre değişir. Vekalet sözleşmesi imzalamadan önce ücret konusunda net anlaşma yapılması önemlidir.
8. Boşanma Davası İçin Gerekli Belgeler
Anlaşmalı Boşanma İçin Belgeler
- Evlilik cüzdanı (asıl veya onaylı örneği)
- Nüfus kayıt örneği (e-Devlet'ten alınabilir)
- Her iki eşin imzalı anlaşmalı boşanma protokolü
- Kimlik fotokopileri (yeni nesil çipli kimlik)
- İkametgah belgesi
- Çocuk varsa çocukların nüfus kayıt örnekleri
Çekişmeli Boşanma İçin Belgeler
- Evlilik cüzdanı
- Nüfus kayıt örneği
- İkametgah belgesi
- Boşanma sebebini kanıtlayan belgeler (varsa)
- Gelir belgesi (nafaka hesaplaması için)
- Tapu kayıtları (mal paylaşımı için)
- Banka hesap özetleri (gerekirse)
- Tanık listesi ve tanık bilgileri
- Fotoğraf, mesaj, e-posta gibi deliller (varsa)
- Sağlık raporları (şiddet iddiası varsa)
Boşanma Sürecinizde Yanınızdayız
20 yılı aşkın deneyimimizle boşanma davalarında haklarınızı en iyi şekilde koruyoruz. Ücretsiz ön görüşme için hemen bizimle iletişime geçin.
Ücretsiz Danışmanlık Al
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Boşanma davası ne kadar sürer?
Anlaşmalı boşanma 1 hafta ile 1 ay arasında sonuçlanırken, çekişmeli boşanma davaları ortalama 6 ay ile 2 yıl arasında sürebilir. Süre, mahkemenin iş yoğunluğuna, delil toplamasına ve tarafların tutumuna göre değişir.
Boşanma davası açmak için kaç yıl evli olmak gerekir?
Anlaşmalı boşanma için en az 1 yıl evli olma şartı vardır. Çekişmeli boşanmada ise evlilik süresi şartı yoktur; boşanma sebebinin varlığı yeterlidir.
Boşanma avukatı tutmak zorunlu mu?
Hayır, yasal olarak zorunlu değildir. Ancak boşanma davaları karmaşık hukuki süreçler içerdiğinden, haklarınızı korumak ve hak kaybını önlemek için deneyimli bir boşanma avukatı ile çalışmanız şiddetle tavsiye edilir.
Nafaka ne kadar verilir?
İştirak nafakası (çocuk nafakası) genellikle yükümlünün net gelirinin %20-50'si arasında belirlenir. Yoksulluk nafakası ise tarafların ekonomik durumuna, evlilik süresine ve kusur oranına göre değişir.
Velayet kime verilir?
Mahkeme, çocuğun üstün yararı ilkesi doğrultusunda velayet kararı verir. 0-6 yaş arası çocuklar genellikle anneye verilirken, daha büyük çocuklarda her iki ebeveynin durumu değerlendirilir ve 12 yaş üzeri çocukların görüşü alınır.
Yasal Uyarı: Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Her boşanma davası kendine özgü özellikler içerir. Kendi durumunuz için mutlaka uzman bir aile hukuku avukatına danışmanız gerekmektedir.